Cuộc chiến thuật toán hợp đồng giữa CEX và DEX: Hyperliquid, Binance, OKX

Vào tháng 3 năm 2025, hợp đồng JELLYJELLY đã gây ra một cuộc hỗn loạn thị trường trên một nền tảng giao dịch phi tập trung. Trong vài giờ ngắn ngủi, giá hợp đồng đã tăng vọt 429%, sắp kích hoạt việc thanh lý quy mô lớn. Nếu xảy ra thanh lý, các vị thế bán sẽ bị đưa vào kho lưu trữ thanh khoản trên chuỗi, gây ra khoản lỗ biến động lên tới hàng triệu đô la. Các vị thế trên chuỗi đang ở trong tình trạng nguy hiểm, cộng đồng tiền điện tử đang xôn xao. Trong khi đó, một nền tảng giao dịch tập trung hiếm khi đã nhanh chóng ra mắt giao dịch hợp đồng vĩnh viễn của JELLYJELLY.

Vào khoảnh khắc trước khi khủng hoảng bùng nổ, các validator của nền tảng phi tập trung đã khẩn cấp bỏ phiếu can thiệp, buộc gỡ bỏ, đóng vị thế và đóng băng giao dịch. Sự kiện này không chỉ trở thành tâm điểm tranh luận của cộng đồng tiền điện tử, mà còn phơi bày một vấn đề cốt lõi: Trên các nền tảng giao dịch phi tập trung, giá cả được quyết định bởi cái gì? Ai thực sự gánh chịu rủi ro? Thuật toán có thực sự trung lập?

Bài viết này sẽ lấy sự kiện này làm điểm khởi đầu, phân tích sự khác biệt về thuật toán của ba nền tảng lớn trong cơ chế cốt lõi của hợp đồng vĩnh viễn, và đi sâu vào phân tích triết lý tài chính và cơ chế truyền tải rủi ro của chúng. Chúng tôi sẽ khám phá cách các thuật toán khác nhau định hình phong cách giao dịch, phục vụ cho các loại nhà giao dịch khác nhau, và cách chúng quyết định số phận của nhà giao dịch trong cơn bão.

Tổng quan về giao dịch hợp đồng vĩnh viễn

Giao dịch hợp đồng vĩnh viễn chủ yếu được cấu thành từ ba yếu tố lớn:

1. Giá chỉ số: Theo dõi sự thay đổi giá cả trên thị trường giao ngay, là "neo lý thuyết".
2. Giá đánh dấu: được sử dụng để tính toán lãi lỗ chưa thực hiện, sự kiện thanh lý và các sự kiện quan trọng khác.
3. Phí vốn: Cơ chế kinh tế kết nối thế giới giao ngay và hợp đồng, dẫn dắt giá hợp đồng trở về giá giao ngay.

Kiểm soát giá đánh dấu trên nền tảng, bạn nắm quyền sinh sát trong giao dịch hợp đồng. Cốt lõi của nền tảng phi tập trung là đảm bảo rằng giá đánh dấu không bị thao túng và có thể được xác minh.

Thuật toán chi tiết so sánh

Giá chỉ số/Giá oracle

Giá chỉ số của một nền tảng phi tập trung được gọi là giá oracle, được xây dựng bởi các nút xác thực, sử dụng phương pháp trung vị có trọng số để chống lại sự biến động giá cực đoan, tần suất cập nhật tương đối chậm (3 giây một lần). Thiết kế này nhằm loại bỏ các giá trị ngoại lai và biến động, làm cho giá cả mượt mà hơn.

Cơ chế giá đánh dấu

Thuật toán giá đánh dấu của một nền tảng tập trung nào đó dựa trên giá trị trung vị của ba loại giá: giá giữa của lệnh mua/bán tại thị trường hợp đồng, giá giao dịch, và giá tác động. Thiết kế này giúp giá đánh dấu biến động một cách mượt mà, kháng lại các đợt đột biến, phù hợp cho việc phân bổ vốn lớn ổn định và chiến lược chênh lệch giá hệ thống.

Một nền tảng trung gian khác áp dụng cách tiếp cận khá mạnh mẽ, chỉ sử dụng giá trung bình giữa giá mua và giá bán làm nguồn giá đánh dấu. Thuật toán này làm cho giá cực kỳ nhạy cảm với các giao dịch nhỏ, phù hợp với các nhà giao dịch tần suất cao và các hoạt động ngắn hạn.

Cấu trúc giá đánh dấu của nền tảng phi tập trung kết hợp nhiều nguồn giá khác nhau, bao gồm giá từ oracle và trung bình động hàm số của sự chênh lệch giá trong hợp đồng, trung vị của giá mua cao nhất, bán thấp nhất và giá giao dịch cuối cùng của chính nền tảng, cũng như giá trung bình trọng số vĩnh viễn của nhiều sàn giao dịch tập trung.

Thuật toán phí vốn

Nền tảng phi tập trung đã giới thiệu chỉ số chênh lệch vào thuật toán tỷ lệ phí và sử dụng giá oracle thay cho giá chỉ số. Để bù đắp cho những hạn chế trong việc hồi quy giá, nền tảng này đã áp dụng ba cấu hình đặc trưng:

1. Tỷ lệ phí vốn lên đến 4%/giờ trong trường hợp cực đoan
2. Phí vốn dựa trên giá của oracle chứ không phải giá đánh dấu.
3. Tính phí vốn trong 8 giờ theo tỷ lệ 1/8 mỗi giờ.

Tỷ lệ phí vốn của một nền tảng tập trung phụ thuộc vào chu kỳ thanh toán dài hơn, kết hợp với độ sâu sổ lệnh và lãi suất vay, cung cấp chi phí vốn mượt mà và có thể dự đoán cho các nhà đầu tư tổ chức và các nhà giao dịch trung và dài hạn.

Một nền tảng tập trung khác có thuật toán phí vốn tương đối đơn giản, được tính toán dựa trên độ lệch giữa giá mua và giá bán trên sổ lệnh, chu kỳ thanh toán dài hơn, nhưng biến động mạnh, phù hợp với các chiến lược giao dịch tích cực ngắn hạn và tần suất cao.

Chiến lược giao dịch và triết lý tài chính trên các nền tảng khác nhau

Thiết kế của người lý tính trong hệ thống

Thiết kế tổng thể của một nền tảng tập trung thiên về "thể chế hóa, ôn hòa hóa", với triết lý cốt lõi là "làm cho thị trường có thể dự đoán". Thiết kế này thu hút các nhà đầu tư tổ chức và các nhà giao dịch trung và dài hạn đang tìm kiếm lợi nhuận ổn định và rủi ro có thể kiểm soát.

Thiết kế của người giao dịch bản năng

Một nền tảng tập trung khác có thiết kế chiến lược gần với "Nhanh, mạnh, chính xác", triết lý của nó là "Thị trường là sự phản ánh của bản chất con người". Cơ chế này tự nhiên thu hút các nhà giao dịch tần suất cao, "đảng chèn giá" và các nhà giao dịch ngắn hạn.

Thiết kế của người theo chủ nghĩa cấu trúc trên chuỗi

Nền tảng phi tập trung cố gắng xây dựng một mô hình tài chính hoàn toàn mới: quản trị phi tập trung + cơ chế giá lập trình. Triết lý của nó là: thuật toán không phải là dự đoán thị trường, mà là thiết lập trật tự. Thiết kế này thu hút những nhà giao dịch đang tìm kiếm cách xây dựng lại hệ thống niềm tin thông qua mã có thể xác minh và quản trị phân tán.

Kết luận

Các nền tảng giao dịch khác nhau thông qua thiết kế thuật toán riêng của mình, cố gắng trả lời câu hỏi cốt lõi về cách tin tưởng vào một thị trường vô hình. Một số hệ thống chọn "ổn định" làm neo, một số khác chọn "biến động" làm neo, và còn một số khác cố gắng ghi chép mọi thứ vào hợp đồng trên chuỗi. Tuy nhiên, trong các trường hợp thị trường cực đoan, can thiệp nhân tạo vẫn là điều không thể tránh khỏi.

Trong thế giới tài chính tương lai, thuật toán sẽ tiếp tục mở rộng ảnh hưởng của mình. Nhưng sau mỗi logic được viết trong mã, đều ẩn chứa những phán đoán về giá trị. Các nhà giao dịch cần phải chịu trách nhiệm cho sự lựa chọn của mình và luôn giữ lòng tôn kính đối với thị trường.