Tiền ảo đầu tư tranh chấp: Phân biệt ranh giới giữa tranh chấp dân sự và tội phạm hình sự

Giới thiệu

Về chính sách quản lý tiền ảo ở Trung Quốc đại lục, kể từ khi thông báo liên quan được phát hành vào năm 2021, đã hình thành một sự đồng thuận chung: Trung Quốc đại lục không cấm công dân đầu tư vào tiền ảo và các sản phẩm phái sinh của nó, nhưng nếu vi phạm trật tự công cộng và thuần phong mỹ tục, pháp luật sẽ không bảo vệ, rủi ro cần tự chịu.

Do vì tiền ảo không được coi là tiền tệ hợp pháp, nó không thể lưu thông trên thị trường như một loại tiền pháp định. Do đó, trong thực tiễn tư pháp của chúng ta, các tranh chấp pháp lý liên quan đến tiền ảo thường khó được tòa án dân sự tiếp nhận, trong khi tiêu chuẩn chứng minh cho việc khởi tố hình sự lại khá cao, việc thành công trong việc khởi tố càng khó khăn hơn.

Tuy nhiên, trong thực tiễn, các cơ quan tư pháp ngày càng công nhận thuộc tính tài sản của các loại tiền ảo chính thống. Đôi khi, thậm chí còn xuất hiện một số tình huống cực đoan, tức là một số tranh chấp đầu tư tiền ảo không cấu thành tội phạm hình sự cũng bị các cơ quan tư pháp khởi tố, truy tố thậm chí xét xử. Do đó, việc phân biệt rõ ràng ranh giới giữa "tranh chấp dân sự" và "tội phạm hình sự" trong các tranh chấp đầu tư tiền ảo trở nên đặc biệt quan trọng. Bài viết này sẽ phân tích sâu sắc vấn đề này thông qua một trường hợp cụ thể.

Một, Tóm tắt vụ án

Trong một vụ án công khai tại Tòa án Trung cấp Phật Sơn, tỉnh Quảng Đông, vụ việc đại khái như sau: Từ tháng 5 đến tháng 6 năm 2022, Yễu nào đó đã bịa đặt dự án đầu tư, hứa hẹn sẽ trả cho các nạn nhân lãi suất cao, dụ dỗ nhiều người đầu tư vào đó, tổng giá trị lên tới 2,5 triệu nhân dân tệ (trong đó bao gồm một khoản trị giá 500 nghìn USDT).

Ông Lê sau khi nhận được tiền, đã sử dụng phần lớn vào việc tiêu dùng hàng ngày và trả nợ cá nhân. Sau đó, do không có khả năng trả lãi và gốc, nạn nhân đã báo cáo. Tòa án đã xét xử và xác định ông Lê phạm tội lừa đảo, tuyên án 11 năm tù giam trong phiên tòa sơ thẩm. Sau khi kháng cáo, tòa án phúc thẩm đã giữ nguyên bản án.

Ý kiến bào chữa chính của bị cáo và luật sư bào chữa của họ là: giữa Yếu Mỗ Mỗ và nạn nhân là quan hệ cho vay dân sự; chứng cứ của vụ án không đủ để chứng minh Yếu Mỗ Mỗ đã nhận 50 triệu Tiền ảo. Những ý kiến này không được tòa án chấp nhận.

Hai, từ "tranh chấp dân sự" đến "lừa đảo hình sự": tiêu chuẩn xác định

Sự khác biệt cơ bản giữa "tranh chấp dân sự" và "lừa đảo hình sự" nằm ở việc: người thực hiện có hay không có ý định chiếm đoạt tài sản trái phép, cũng như việc có thực hiện hành vi lừa đảo một cách khách quan hay không.

Trong vụ án này, lý do chính mà tòa án xác định Yết nào đó cấu thành tội lừa đảo bao gồm:

1. Bị cáo thừa nhận đã sử dụng một phần vốn đầu tư để trả nợ cũ và tiêu dùng cá nhân.
2. Nhận được khoản đầu tư sau đó nhanh chóng mua sắm hàng xa xỉ.
3. Đã nợ nần và không có tài sản cố định khi nhận tiền đầu tư.
4. Thu nhập cá nhân rõ ràng không đủ để chi trả cho các khoản chi tiêu hàng ngày.
5. Làm giả hồ sơ chuyển khoản để lừa đảo nạn nhân.
6. Trước khi xảy ra vụ án không tích cực gây quỹ để hoàn trả cho nạn nhân.

Những yếu tố này kết hợp lại, khiến tòa án khó có thể công nhận ý kiến bào chữa của Yê某某. Trừ khi bị cáo có thể cung cấp chứng cứ xác thực về việc sử dụng tiền đầu tư cho các khoản đầu tư thực sự, nếu không rất khó để tránh bị xác định là lừa đảo.

Ba, sự xác định pháp lý của tiền ảo như là đối tượng lừa đảo

Trong vụ án này, tòa án đã công nhận USDT trị giá 500.000 nhân dân tệ là đối tượng lừa đảo. Mặc dù luật sư bào chữa đã đặt câu hỏi rằng không thể chứng minh bị cáo đã nhận được đồng tiền ảo này, nhưng tòa án đã xác định sự thật này dựa trên hồ sơ trò chuyện WeChat và lời khai của bị cáo.

Tòa án cho rằng: Tiền ảo có khả năng quản lý, khả năng chuyển nhượng và giá trị, có thể trở thành đối tượng phạm tội của tội lừa đảo. Nhận định này có ý nghĩa tham khảo quan trọng đối với các vụ án liên quan đến tiền ảo.

Bốn, phán đoán thực tiễn: sự khác biệt giữa tổn thất đầu tư và lừa đảo

Trong tranh chấp đầu tư tiền ảo, không phải tất cả các khoản lỗ đều cấu thành tội lừa đảo. Trong thực tiễn tư pháp, việc xác định có cấu thành tội lừa đảo hay không thường xem xét các yếu tố sau:

1. Người thực hiện có "mục đích chiếm đoạt trái phép" hay không?
2. Có tồn tại hành vi bịa đặt sự thật hoặc che giấu sự thật không?
3. Nạn nhân có "đưa tài sản dựa trên sự hiểu biết sai lầm" không?
4. Dòng tiền và mục đích sử dụng có thực sự hợp pháp không?

Các tiêu chuẩn này giúp phân biệt giữa việc đầu tư đơn thuần thất bại và hành vi lừa đảo hình sự.

Năm, Kết luận

Lĩnh vực đầu tư tiền ảo vừa có cơ hội vừa có rủi ro, nhà đầu tư phải cảnh giác với những rủi ro pháp lý tiềm ẩn. Từ thực tiễn tư pháp, các tranh chấp liên quan đến tiền ảo thể hiện một xu hướng phức tạp của "dân sự và hình sự đan xen". Đối với nhà đầu tư thông thường, cần nâng cao nhận thức về rủi ro, đưa ra quyết định thận trọng, và khi gặp tổn thất thì cần đánh giá một cách lý trí về các con đường bảo vệ quyền lợi.

Mặc dù thế giới ảo là vô hình, nhưng tiêu chuẩn pháp lý không thể mơ hồ. Chỉ có tiến bước trong khuôn khổ quy định, mới có thể đạt được sự cân bằng động giữa phát triển công nghệ và bảo đảm pháp quyền.