Những lo ngại về thuế trong cơn sốt Meme coin: Nhìn từ các trường hợp ICO về rủi ro tuân thủ tài sản kỹ thuật số

Năm 2024, Bitcoin và meme coin trở thành tâm điểm của thị trường tiền điện tử. Dữ liệu cho thấy, khoảng 75% meme coin được ra đời trong năm nay, tính đến đầu tháng 12, giao dịch meme coin tăng hơn 950%, tổng giá trị thị trường vượt 140 tỷ USD. Cơn sốt này không chỉ tiếp thêm sinh lực mới cho thị trường tiền điện tử mà còn thu hút nhiều nhà đầu tư thông thường hơn tham gia vào lĩnh vực tài sản kỹ thuật số.

Sự phổ biến của meme coin gợi nhớ đến cơn sốt ICO vào khoảng năm 2017. Khi đó, sự ra đời của tiêu chuẩn ERC-20 đã giảm đáng kể rào cản để phát hành token, hàng trăm và hàng ngàn dự án xuất hiện liên tục, hàng chục tỷ đô la đã đổ vào thị trường ICO. Năm nay, các nền tảng phát hành như Pump.fun đã làm cho việc phát hành token trở nên đơn giản và công bằng hơn, khơi dậy một cơn bão meme coin kéo dài đến nay. Mặc dù ICO và meme coin có nhiều điểm khác biệt về mặt kỹ thuật và logic, nhưng các nhà đầu tư và dự án phải đối mặt với những rủi ro về sự tuân thủ thuế có thể tương tự.

Trong đợt ICO trước đó, nhiều nhà đầu tư và các bên dự án đã gặp phải vấn đề thuế. Hiện nay, với sự tiếp tục tăng nhiệt của meme coin, sự tuân thủ thuế lại trở thành vấn đề cốt lõi mà các nhà đầu tư và phát hành tài sản kỹ thuật số cần chú ý. Bài viết này sẽ thông qua việc xem xét vụ án Oyster và vụ án Bitqyck, hai vụ trốn thuế liên quan đến ICO, để cung cấp những suy nghĩ về sự tuân thủ thuế cho những người tham gia trong làn sóng meme coin.

1. Phân tích trường hợp trốn thuế ICO

1.1 Dự án Oyster: Do không khai báo doanh thu từ việc bán coin mà dẫn đến việc người sáng lập bị tù.

Nền tảng Oyster Protocol được thành lập bởi Amir Bruno Elmaani (bí danh Bruno Block) vào tháng 9 năm 2017, nhằm cung cấp dịch vụ lưu trữ dữ liệu phi tập trung. Vào tháng 10 năm 2017, nền tảng này đã thực hiện ICO và phát hành token mang tên Pearl (PRL). Oyster Protocol tuyên bố rằng PRL sẽ tạo ra một hệ sinh thái đôi bên cùng có lợi, giúp cả trang web và người dùng đều hưởng lợi từ việc lưu trữ dữ liệu. Bruno Block cũng công khai cam kết rằng sau ICO sẽ không tăng cung PRL và "khóa" token trong hợp đồng thông minh.

Oyster Protocol đã huy động khoảng 3 triệu USD thông qua ICO và ra mắt trên mạng chính. Tuy nhiên, vào tháng 10 năm 2018, Bruno Block đã lợi dụng lỗ hổng hợp đồng thông minh để tự ý đúc ra một lượng lớn PRL mới và bán ra trên thị trường, dẫn đến giá PRL giảm mạnh, nhưng cá nhân anh ta đã thu được lợi nhuận khổng lồ.

Sự kiện này đã thu hút sự chú ý của các cơ quan quản lý. Cuộc điều tra phát hiện rằng Bruno Block không chỉ làm tổn hại đến lòng tin của các nhà đầu tư mà còn vi phạm nghĩa vụ nộp thuế từ lợi nhuận tiền điện tử hàng triệu đô la. Trong khoảng thời gian từ 2017 đến 2018, ông chỉ nộp một bản khai thuế vào năm 2017, tuyên bố rằng chỉ kiếm được khoảng 15.000 đô la từ hoạt động "thiết kế bản quyền", và trong năm 2018 thì hoàn toàn không kê khai nhưng đã chi ít nhất 12 triệu đô la để mua bất động sản, du thuyền và các thứ khác.

Cuối cùng, Bruno Block đã thừa nhận tội trốn thuế và bị kết án bốn năm tù vào tháng 4 năm 2023, đồng thời bồi thường cho cơ quan thuế khoảng 5,5 triệu đô la.

1.2 Vụ Bitqyck: Doanh thu ICO chuyển nhượng chưa nộp thuế, hai người sáng lập vào tù

Công ty Bitqyck được thành lập bởi Bruce Bise và Samuel Mendez, lần đầu tiên phát hành Bitqy coin, tuyên bố cung cấp một cơ hội làm giàu khác cho "những người đã bỏ lỡ Bitcoin". Công ty hứa hẹn với các nhà đầu tư rằng mỗi Bitqy coin kèm theo 1/10 cổ phần của Bitqyck, nhưng thực tế là cổ phần của công ty luôn được giữ bởi các nhà sáng lập và chưa bao giờ được phân phối cho các nhà đầu tư. Sau đó, công ty lại phát hành BitqyM coin, nói rằng người mua có thể tham gia vào một hoạt động khai thác Bitcoin không tồn tại. Thông qua những lời hứa giả dối này, Bise và Mendez đã huy động được 24 triệu đô la từ hơn 13.000 nhà đầu tư, phần lớn được sử dụng cho chi tiêu cá nhân.

Cơ quan quản lý điều tra phát hiện, trong khoảng thời gian từ 2016-2018, Bise và Mendez thông qua việc phát hành Bitqy và BitqyM đã kiếm được ít nhất 9,16 triệu đô la, nhưng đã báo cáo thu nhập liên quan với số lượng ít hơn cho cơ quan thuế, gây ra thiệt hại thuế trên 1,6 triệu đô la. Năm 2018, công ty Bitqyck đã kiếm được ít nhất 3,5 triệu đô la từ các nhà đầu tư, nhưng không nộp bất kỳ tờ khai thuế nào.

Cuối cùng, Bise và Mendez lần lượt nhận tội vào tháng 9 và tháng 10 năm 2021, đều bị kết án 50 tháng tù vì tội trốn thuế và phải chịu trách nhiệm liên đới 1.6 triệu đô la.

2. Phân tích các vấn đề thuế liên quan đến ICO

Một trong những vấn đề cốt lõi của vụ Oyster và Bitqyck là sự tuân thủ thuế đối với doanh thu ICO. Một số nhà phát hành đã thu được doanh thu khổng lồ thông qua việc lừa đảo nhà đầu tư hoặc các phương thức không chính đáng khác, nhưng lại báo cáo thu nhập thấp hơn hoặc không thực hiện khai báo thuế, gây ra vấn đề về sự tuân thủ thuế.

2.1 Tiêu chuẩn xác định trốn thuế tại Mỹ

Tại Hoa Kỳ, trốn thuế là tội nghiêm trọng, chỉ hành vi cố ý thực hiện các biện pháp bất hợp pháp để giảm số thuế phải nộp, thường thể hiện qua việc che giấu thu nhập, khai báo chi tiêu sai lệch, không khai báo hoặc không nộp thuế đúng hạn. Theo Điều 7201 của Bộ luật Thuế Liên bang Hoa Kỳ, tội trốn thuế là tội phạm liên bang, cá nhân có thể phải đối mặt với án tù tối đa 5 năm và phạt tiền 250.000 đô la, trong khi tổ chức có thể phải đối mặt với án phạt tối đa 500.000 đô la.

Để cấu thành tội trốn thuế cần phải thỏa mãn: ( nợ nhiều thuế; ) thực hiện hành vi trốn thuế tích cực; ( có ý thức chủ quan về việc trốn thuế. Cuộc điều tra trốn thuế thường liên quan đến việc truy vết và phân tích các giao dịch tài chính, nguồn thu nhập, chuyển động tài sản, v.v. Trong lĩnh vực tiền điện tử, do tính ẩn danh và đặc điểm phi tập trung của nó, hành vi trốn thuế dễ xảy ra hơn.

) 2.2 Phân tích hành vi liên quan đến thuế trong hai vụ án

Tại Mỹ, mỗi giai đoạn của ICO đều có thể liên quan đến nghĩa vụ thuế, và các bên dự án cũng như nhà đầu tư sẽ chịu trách nhiệm thuế khác nhau ở các giai đoạn khác nhau. Các bên dự án trong quá trình huy động vốn ICO phải tuân thủ các yêu cầu về sự tuân thủ thuế, số tiền huy động có thể được xem như doanh thu bán hàng hoặc huy động vốn. Nhà đầu tư có nghĩa vụ nộp thuế sau khi nhận được token qua ICO, đặc biệt là khi token mang lại phần thưởng hoặc airdrop, những khoản thu nhập này sẽ được xem như lãi vốn và phải nộp thuế lãi vốn.

(# 2.2.1 Hành vi trốn thuế của Oyster

Trong vụ Oyster, Bruno Block đã lợi dụng lỗ hổng hợp đồng thông minh để tự ý đúc ra một lượng lớn PRL và bán ra thu lợi, nhưng không thực hiện nghĩa vụ thuế liên quan, vi phạm điều 7201 của Bộ luật Thuế Liên bang. Cần lưu ý rằng, trước khi bán PRL, Bruno Block cũng đã thực hiện hành vi đúc. Việc phải nộp thuế thu nhập vốn từ việc bán token là không có gì phải bàn cãi, nhưng cơ quan thuế vẫn chưa có kết luận về việc có đánh thuế đối với hành vi đúc token hay không. Có quan điểm cho rằng, việc đúc token tương tự như khai thác, đều là việc tạo ra tài sản kỹ thuật số mới thông qua tính toán, do đó cũng phải nộp thuế. Tuy nhiên, vấn đề then chốt ở đây là tính thanh khoản của token trên thị trường, chỉ khi thị trường hình thành được tính thanh khoản nhất định thì thu nhập từ việc đúc mới có thể được xem là thu nhập chịu thuế.

)# 2.2.2 Hành vi trốn thuế của Bitqyck

Hành vi trốn thuế của vụ Bitqyck liên quan đến việc hứa hẹn giả mạo đối với các nhà đầu tư và chuyển tiền trái phép để huy động vốn. Những người sáng lập Bise và Mendez không thực hiện cam kết về việc hoàn vốn đầu tư, mà ngược lại, đã sử dụng phần lớn số tiền cho chi tiêu cá nhân. Hành vi này về bản chất tương đương với việc chuyển đổi vốn của nhà đầu tư thành thu nhập cá nhân.

Theo Luật Thuế Nội Địa Hoa Kỳ, cả thu nhập hợp pháp và bất hợp pháp đều được đưa vào phạm vi thu nhập chịu thuế. Tòa án Tối cao Hoa Kỳ đã xác nhận quy tắc này trong vụ án James kiện Hoa Kỳ ###1961###. Công dân Hoa Kỳ phải báo cáo thu nhập bất hợp pháp khi nộp tờ khai thuế hàng năm, nhưng thường không làm như vậy vì có thể dẫn đến việc các cơ quan liên quan điều tra hành vi bất hợp pháp. Bise và Mendez đã không báo cáo thu nhập bất hợp pháp từ số tiền huy động được trong ICO, vi phạm trực tiếp quy định của luật thuế và cuối cùng phải chịu trách nhiệm hình sự.

3. Gợi ý cho những người tham gia meme coin

Với sự bùng nổ của thị trường meme coin, nhiều người đã thu được lợi nhuận khổng lồ. Tuy nhiên, từ các trường hợp trốn thuế ICO trước đây có thể thấy, trong thị trường đầy huyền thoại về sự giàu có này, chúng ta không chỉ cần chú ý đến đổi mới công nghệ và cơ hội thị trường, mà còn phải coi trọng sự tuân thủ thuế.

1. Hiểu rõ trách nhiệm thuế khi phát hành meme coin, tránh rủi ro pháp lý. Mặc dù việc phát hành meme coin không trực tiếp thu lợi qua việc huy động vốn như ICO, nhưng khi meme coin tăng giá, người phát hành và các nhà đầu tư sớm vẫn nên nộp thuế trên lợi nhuận vốn khi bán. Dù bất kỳ ai cũng có thể phát hành meme coin một cách ẩn danh trên chuỗi, nhưng điều này không có nghĩa là có thể tránh được sự kiểm tra thuế. Tuân thủ pháp luật thuế là cách tốt nhất để tránh rủi ro.

2. Chú ý đến quá trình giao dịch meme coin, đảm bảo hồ sơ giao dịch minh bạch. Do thị trường meme coin có tính đầu cơ cao, các dự án mới liên tục xuất hiện, giao dịch của nhà đầu tư có thể rất thường xuyên. Khuyến nghị sử dụng phần mềm quản lý tài sản kỹ thuật số và khai báo thuế chuyên nghiệp, lưu giữ hồ sơ giao dịch chi tiết, đảm bảo tất cả việc mua bán, chuyển nhượng và lợi nhuận đều có dấu vết để có thể xác định chính xác khi khai báo thuế, tránh những tranh chấp tiềm ẩn.

3. Theo dõi sự thay đổi của luật thuế và hợp tác với các chuyên gia thuế. Các quốc gia vẫn đang phát triển hệ thống luật thuế đối với tài sản kỹ thuật số, có thể có sự điều chỉnh thường xuyên. Những thay đổi quan trọng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến gánh nặng thuế thực tế. Các nhà đầu tư và phát hành meme coin nên liên tục theo dõi sự thay đổi của luật thuế tại quốc gia mình, và khi cần thiết, tìm kiếm ý kiến từ các chuyên gia thuế để đưa ra quyết định thuế tối ưu.

Tóm lại, thị trường meme coin mặc dù chứa đựng cơ hội tài sản khổng lồ, nhưng cũng đi kèm với những thách thức pháp lý mới và Sự tuân thủ rủi ro. Người tham gia cần nhận thức đầy đủ về các rủi ro thuế liên quan, giữ sự thận trọng và nhạy bén trong thị trường biến động nhanh chóng này, nhằm giảm thiểu tối đa các rủi ro và thiệt hại không cần thiết.